Driekoningen

Wat vieren we met dit feest?

Driekoningen wordt gevierd op 6 januari. Op deze datum breekt de epifaniëntijd aan welke 40 dagen duurt; tot 2 februari, de dag waarop we Maria Lichtmis vieren.  

Het vieren van drie koningen is het oudste feest van alle jaarfeesten. Volgens de Egyptische kalender begon op 6 januari een nieuw zonnejaar. In het oosten werd in de eerste eeuw van onze jaartelling die dag gevierd als Jezus’ geboortedag. Dertig jaar na zijn geboorte werd Jezus op 6 januari door Johannes de Doper gedoopt in de Jordaan. Johannes was bij deze doop getuige van de eigenlijke geboorte van Christus. Want ‘De hemel ging open en Johannes zag de Geest van God als een duif op hem neerkomen. En uit de hemel klonk een stem: “Hij is mijn enige zoon, de man naar mijn hart.”’

Driekoningen is het feest dat herinnert aan de reis van de wijze mannen uit het oosten. Zij hadden volgens de bijbel een ster zien opgaan, die zij volgden, en die hen leidde naar de plek waar het kindje Jezus was. 'Driekoningen' is de traditionele benaming voor de wijzen uit het oosten. Matteüs noemt hen in de bijbel 'magiërs', wij zouden zeggen: 'astrologen'. Zij bestudeerden de stand van de sterren en de loop van de planeten. Uit de stand van die hemellichamen meenden zij aanwijzingen op het spoor te kunnen komen met betrekking tot de toekomst van mens en wereld. In die zin waren de wijzen uit het oosten ook geleerden, wetenschappers in die tijd.

Volgens het bijbelverhaal brachten deze wijzen geschenken mee: goud, wierook en mirre. Aan de hand van het aantal geschenken heeft men het aantal wijzen op drie gesteld. Op drie koningen dag placht men met gewijd krijt het nieuwe jaar te schrijven op de deuren, maar daaronder 3 grote letters. C-M-B. Dat was de afkorting van een latijnse zegenspreuk: ‘Christus Mansionem Benedicat' ofwel ‘Christus zegene deze woning’. In de loop van de achtste eeuw zijn daaruit in de volksmond de namen van de drie koningen ontstaan; Caspar, Melchior en Balthasar. In nog later tijden worden de wijzen - waarschijnlijk onder invloed van bepaalde teksten uit het Oude Testament – koningen genoemd.

Balthasar is de oudste koning met de blauwe mantel. Hij schenkt het kindje wierook, symbool voor het zuivere voelen, ten teken dat Jezus zou worden geëerd.

Melchior is de middelste koning met de rode mantel. Hij schenkt het kindje rood goud, het symbool voor het zuivere denken, ten teken dat hij de Koning der Koningen zou zijn.

Kaspar is de jongste koning met de donkere huid en de groene mantel. Hij schenkt het kindje mirre, symbool voor het zuivere willen, een parfum dat wordt gebruikt bij het balsemen van de doden en daarmee vooruitwijst naar Jezus’ kruisdood.

Epifanie betekent ‘verschijning’. Het woord vindt zijn oorsprong in het Griekse epiphaino; ‘overschijnen’. De ster die de koningen hadden gezien was niet zichtbaar aan de uiterlijk waarneembare sterrenhemel. De belangrijkste sterrenconstellaties vormden als het ware een profetische verwijzing naar de belangrijke gebeurtenis, waarop de ingewijden in alle grote culturen wachtten. De drie koningen volgden als het ware hun innerlijk licht (de ster), om het helder licht (de belangrijke gebeurtenis; de geboorte van Jezus) te vinden.

Het driekoningenfeest gaat dan ook gepaard met een ontwaken, een opstaan en op weg gaan, het nieuwe tegemoet. Het heeft de stemming van het ochtendgloren.

Hoe vieren we dit feest in de kleuterklas?

Het verhaal van de komst van de drie koningen bij Maria, Jozef en het kindje Jezus spelen we dagelijks met de kinderen. Op het feest eten we een koek waarin drie bonen zijn verstopt; 2 witte en 1 bruine. Wie een boon heeft mag die dag koning zijn.

(afbeelding door Marjan van Zeyl)